Nghiên cứu phòng trừ bệnh mốc xanh do nấm Trichoderma sp. hại nấm sò trắng (Pleurotus ostreatus) bằng nước vôi

Hồ Thị Nhung, Nguyễn Linh Trang,

Hồ Thị Phương Thảo, Hà Văn Ngát, Phạm Thị Chung, Lô Thị Hoài

Viện Nông nghiệp và Tài nguyên, Trường Đại học Vinh

TÓM TẮT

Hiện nay việc nuôi trồng nấm sò đang được phát triển tại Nghệ An. Bệnh hại trên nấm sò là một trong các nguyên nhân chính làm giảm năng suất. Có 3 loài bệnh hại phổ biến trên nấm sò trắng tại các trang trại trồng nấm của Nghệ An là bệnh mốc đen (Aspergiluss sp.), bệnh mốc xanh (Trichoderma sp.), bệnh mốc cam (Neurospora sp.). Trong đó, loài nấm mốc xanh gây hại phổ biến nhất. Nấm mốc xanh (Trichoderma sp.) gây hại nặng nhất vào giai đoạn mới cấy giống nấm sò trắng làm tơ nấm phát triển kém dần; giai đoạn tơ nấm sò trắng đã phủ kín nửa bịch phôi và kín hoàn toàn bịch phôi làm giảm nhiều đến năng suất; giai đoạn bịch phôi nấm sò đã ra quả thể, nấm mốc xanh ít ảnh hưởng hơn.Phòng trừ nấm mốc xanh (Trichoderma sp.) bằng nước vôi có hiệu quả trên bịch phôi nấm sò trắng giai đoạn tơ nấm đã phủ kín nửa bịch phôi (dùng nước vôi 15%) và giai đoạn tơ nấm phủ kín bịch phôi (dùng nước vôi 10%).

 Key words: Nước vôi, Pleurotus ostreatus, Trichoderma sp.

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Trên thế giới đã xác định được ít nhất 14.000 loài nấm lớn (Trịnh Tam Kiệt, 2013), trong số đó có khoảng 2000 loài nấm có thể ăn và dùng làm thuốc. Nấm ăn và nấm dược liệu là một trong 09 sản phẩm quốc gia được ưu tiên phát triển giai đoạn 2012 – 2020 (Quyết định số 439/QĐ-TTg ngày 16/4/2012 của Thủ tướng Chính phủ). Nấm sò (Pleurotus spp.) có khả năng thích ứng rộng với nhiều điều kiện sinh thái, dinh dưỡng khác nhau nên được trồng phổ biến và có giá trị kinh tế trên toàn thế giới (Hassan et al., 2010). Ở Việt Nam nấm sò là một trong năm loại nấm được phát triển hàng hóa với sản lượng lớn (Báo cáo của Cục trồng trọt tại Hội nghị phát triển nấm các tỉnh phía Bắc, Đồ Sơn - Hải Phòng 22/9/2011). Nấm sò (Pleurotus spp.) có nhiều giá trị dinh dưỡng (Mkhatshwa, 2002) và dược học (Gunde et al., 1995, Wang et al., 2000, Wasser, 2002) tốt cho con người.

Hiện nay việc nuôi trồng nấm nói chung và nấm sò nói riêng đang được đẩy mạnh ở các địa phương trong cả nước trong đó có Nghệ An. Phong trào trồng nấm sò đang được nhân rộng tại các xã Yên Thành, Nghi Lộc, Tân Kỳ, Diễn Châu, trang trại tại thành phố Vinh và lân cận. Quy mô trang trại nấm sò tại Nghệ An từ 1 nghìn đến trên 2 vạn bịch nấm trong một vụ trồng với giống nấm sò trắng (Pleurotus ostreatus) đang được trồng phổ biến.

Việc trồng nấm sò thường bị các loài bệnh hại tấn công làm giảm năng suất, đặc biệt là bệnh mốc xanh gây hại rất phổ biến trong các trang trại nấm. Để góp phần hạn chế các bệnh hại trên nấm sò, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu phòng trừ bệnh mốc xanh do nấm Trichoderma sp. hại nấm sò trắng (Pleurotus ostreatus) bằng nước vôi”.

II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Vật liệu nghiên cứu

- Nấm sò trắng (Pleurotus ostreatus), các loài bệnh hại trên bịch phôi nấm sò trắng.

- Môi trường: WA, PDA, nước vôi các nồng độ 5%, 10% và 15%.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu thành phần bệnh hại phổ biến trên nấm sò trắng

- Tiến hành điều tra tình hình gây hại của các loài bệnh hại phổ biến tại các trang trại trồng nấm trên địa bàn các xã, huyện ở Nghệ An như: xã Hưng Lộc (thành phố Vinh), xã Nghi Liên, xã Nghi Thạch (huyện Nghi Lộc), xã Hưng Tây (huyện Hưng Nguyên) từ 8/2017 đến 4/2018.

Phương pháp nghiên cứu sự gây hại của nấm mốc xanh với nấm sò trắng

          Bố trí 4 thí nghiệm ứng với 4 giai đoạn sinh trưởng của nấm sò trắng: giai đoạn mới cấy nấm sò, giai đoạn tơ nấm sò phủ kín nửa bịch phôi, giai đoạn tơ nấm sò đã phủ kín bịch phôi và giai đoạn nấm sò ra quả thể. Mỗi thí nghiệm được bố trí gồm 2 công thức, mỗi công thức 30 bịch phôi nấm sò sạch bệnh ứng với mỗi giai đoạn trên, lặp lại 3 lần.

CT1: Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch/bịch phôi nấm sò đang ra quả thể sạch bệnh

CT2: Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch/bịch phôi nấm sò đang ra quả thể + nhiễm nấm mốc xanh

Chỉ tiêu theo dõi: Tốc độ lan tơ nấm sò trắng trong bịch phôi; ngày xuất hiện mốc xanh trong bịch phôi; ngày nấm mốc xanh “ăn” hết tơ nấm sò trắng, ngày xuất hiện quả thể; năng suất trung bình của mỗi bịch phôi sau các trà thu nấm trong thời gian  2 tháng.

Phương pháp nghiên cứu biện pháp phòng trừ nấm mốc xanh hại nấm sò trắng bằng nước vôi

          - Bố trí 3 thí nghiệm ứng với 3 giai đoạn sinh trưởng của nấm sò trắng: giai đoạn mới cấy nấm sò, giai đoạn tơ nấm sò phủ kín nửa bịch phôi, giai đoạn tơ nấm sò đã phủ kín bịch phôi. Mỗi thí nghiệm được bố trí gồm 5 công thức xử lý nước vôi, mỗi công thức 30 bịch phôi nấm sò sạch bệnh ứng với mỗi giai đoạn trên, lặp lại 3 lần.

          CT1: Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch sạch bệnh

          CT2 (Đối chứng): Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch + nhiễm nấm mốc xanh

          CT3: Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch + nhiễm nấm mốc xanh + nước vôi 5%

          CT4: Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch + nhiễm nấm mốc xanh + nước vôi 10%

          CT5: Bịch phôi mới cấy nấm sò/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín nửa bịch/bịch phôi có tơ nấm sò đã phủ kín bịch + nhiễm nấm mốc xanh + nước vôi 15%

          Chỉ tiêu theo dõi: Tốc độ lan tơ nấm sò trắng trong bịch phôi; ngày xuất hiện mốc xanh trong bịch phôi; ngày nấm mốc xanh “ăn” hết tơ nấm sò trắng, ngày xuất hiện quả thể nấm sò trắng; năng suất trung bình của mỗi bịch phôi sau các trà thu nấm trong thời gian  2 tháng và hiệu quả sử dụng nước vôi.

 2.3. Công thức sử dụng và xử lý số liệu

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN